9 декабрь - Халыкара коррупциягә каршы көрәш көне

Хөрмәтле гражданнар! «Татарстан Республикасы Гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне мониторинглау идарәсе " фдбудан: Консультация-метеорологик күренешләрнең интенсивлыгы турында кисәтү 18 сәгатьтән. 10 декабрьдә 18 сәгатькә кадәр. 2025 елның 11 декабре     11 декабрьдә Татарстан Республикасы территориясендә һәм Казан шәһәрендә көчле көньяк, көньяк-көнбатыштан секундына 15 метр тизлектәге җил, күз күреме 1-2 километрга кадәр начараеп килүче буран, юлларда бозлавык көтелә. Россия гадәттән тыш хәлләр министрлыгының Татарстан Республикасы буенча Баш идарәсе тәкъдим итә:  Җил көчәйгәндә: 1. Биналардан чыгуны чикләргә, биналарда булырга киңәш итәбез. Балаларны караучысыз калдырмау мөһим. 2. Әгәр көчле җил Сезне урамда очратса, җир асты кичүләрендә яки биналарның подъездларында ышыкланырга киңәш итәбез. Көчле җилдән йорт диварлары янына качарга кирәкми, чөнки түбәләрдән шифер һәм башка түбә материаллары төшүе ихтимал. Бу бит җәмәгать транспорты тукталышларына, төзелеп бетмәгән биналарга кагыла. 3. Урамда реклама щитларыннан, вывескалардан, юл билгеләреннән, электр тапшыру линияләреннән ераграк торырга кирәк. 4. Зур агачлар янында булырга ярамый, шулай ук алар янында автотранспорт куярга ярамый – җил өзеп алган ботаклар зур куркыныч тудырырга мөмкин. 5. Көчле җил вакытында электр тапшыру линиясе астында тору һәм өзелгән электр үткәргечләренә якын килү куркыныч. 6. Югары катларның тәрәзәләреннән төшкән ватылган пыялалар, шулай ук җил өзеп алган түбә һәм лепка декоры элементлары куркыныч тудырырга мөмкин. Мондый куркыныч төзелә торган яки ремонтлана торган биналар янында арта. 7. Йортларның барлык тәрәзәләрен тыгыз итеп ябарга, балконнардан һәм лоджияләрдән тышка төшәргә мөмкин булган предметларны алырга кирәк. 8. Торак яки эш бүлмәсендәге тәрәзәләрдән мөмкин кадәр ераграк торырга кирәк. Көчле буран вакытында ничек эш итәргә Бары тик аерым очракларда гына биналардан чыгыгыз. Ялгызы гына чыгу тыела. Гаилә әгъзаларына яки күршеләргә кая баруыгызны һәм кайчан әйләнеп кайтуыгызны хәбәр итегез. Автомобильдә зур юллар һәм шоссе буенча гына хәрәкәт итәргә мөмкин. Машинадан чыкканда аннан күз күреме чикләреннән китмәгез. Юлда туктап, өзек-өзек кычкырып сигнал бирегез, капотны күтәрегез яки ачык төстәге тукыманы антеннага элеп куегыз, автомобильдә ярдәм көтегез. Шул ук вакытта вентиляцияне тәэмин итү һәм угар газы белән агулануны булдырмау өчен пыяланы ачып, моторны кабызып калдырырга мөмкин. Әгәр дә сез, торак пункттан читтә җәяү йөреп, ориентацияне югалтсагыз, беренче туры килгән йортка кереп, кайда икәнлегегезне ачыклагыз һәм, мөмкин булса, буран беткәнче көтегез. Әгәр көчегез китсә, ышык урын эзләгез һәм шунда калыгыз. Таныш булмаган кешеләр белән аралашканда игътибарлы һәм сак булыгыз, чөнки табигый бәла-казалар вакытында автомобиль, фатир һәм хезмәт биналарыннан урлаулар саны кискен арта. Әгәр дә көчле кар басулар шартларында сез бина эчендә бикләнгән булсагыз, сакланып кына, паникага бирелмичә, кар басулар астыннан мөстәкыйль рәвештә (булган инструментны һәм кул астындагы чараларны кулланып) чыгу мөмкинлеге юкмы икәнен ачыклагыз. Гражданнар оборонасы эшләре һәм гадәттән тыш хәлләр идарәсенә яисә торак пункт администрациясенә кар басуларның характеры һәм аларны мөстәкыйль сүтү мөмкинлеге турында хәбәр итегез. Әгәр кар көртен мөстәкыйль рәвештә алып булмаса, коткару бүлекчәләре белән элемтә урнаштырырга тырышып карагыз. Радиотрансляция приемнигын (телевизорны) кабызыгыз һәм җирле хакимият күрсәтмәләрен үтәгез. Җылылыкны саклау һәм азык-төлек запасларын экономияле тоту чараларын күрегез. Машина йөртүчеләргә Машина йөртүчеләргә, бигрәк тә ерак араларга баруны планлаштыручыларга үз автомобильләренең техник торышына аерым игътибар бирергә кирәк. Сәфәр вакытына карап, якындагы - ике тәүлеккә һава торышы фаразын төгәлләштерегез. Елның салкын вакытында Озак вакытка күчәр алдыннан автомобильнең җылылык изоляциясе турында алдан кайгыртыгыз. Сәфәр алдыннан двигательнең һәм аккумуляторның эшен тикшерегез, ягулык запасы туплагыз, Яхшы антифриз өстәгез. Тикшерелмәгән автозаправка станцияләрендә ягулык салмау мөһим, чөнки сыйфатсыз ягулык усал шаярту уйнарга мөмкин. Алдан ук җылы әйберләр һәм азык-төлек тупларга кирәк, кәрәзле телефон өчен зарядка җайланмасын онытмагыз. Насос, буксирлау тросы, баллон ачкычы һәм домкрат барлыгын тикшерегез Юлга чыгар алдыннан насос, буксирлау тросы, баллон ачкычы һәм домкрат барлыгын тикшерегез. Багажникка һәм «кабызу»өчен чыбыклар комплектын ташларга кирәк. Әгәр чаралар мөмкинлек бирә икән-компакт литий батареясы нигезендә җибәрү-зарядлау җайланмасы начар түгел. Авария комплекты Авария комплектында түбәндәгеләр булырга тиеш: кәрәзле телефонга зарядкалау җайланмасы һәм запас аккумулятор, җылы кием һәм юрганнар, алгы пыяладан кар һәм бозны чистарту өчен щетка, кирәк була калса тәгәрмәчләрне кардан арындыру өчен кечкенә көрәк; кул фонаре һәм аңа батареялар комплекты, аптечка, ашау-эчү, балта һәм җыелма пычкы. «коры ягулык» төргәге, зажигалка, мини-мич һәм котелок. Баруның төгәлләштерелгән маршрутын һәм килүнең якынча вакытын хәбәр итегез Сәфәр алдыннан гаилә әгъзаларына, күршеләргә, дусларга юлның төгәлләштерелгән маршрутын һәм әйләнеп кайту вакытын хәбәр итәргә кирәк. Әгәр юлда бәла килеп чыкса, заманча элемтә чараларыннан файдаланырга кирәк-бу коткару бүлекчәләренең реакция вакытын шактый тизләтәчәк. Коткаручыларга мөрәҗәгать иткәндә кайда булуын, урынның үзенчәлекле билгеләрен, автомашинада кешеләрнең санын, яшен, авырулар, балалар бармы-юкмы икәнен күрсәтергә, үзеңнең һәм якыннарыңның телефоннарын хәбәр итәргә кирәк. Батарея зарядын экономияләү чараларын күрергә. Трассада ватылу булса Автомобиль алдына һәм аның артына кисәтү билгеләре куегыз, Бу киселгән агач яки теләсә нинди аерылып торган әйберләр булырга мөмкин. Әгәр машина эшли икән, вентиляцияне тәэмин итү һәм ис газы белән агулануны булдырмау өчен пыяланы ачарга кирәк. Машинаны озак тукталышка яки төн кунарга җилгә каршы куярга кирәк, газлар кабина һәм салонның ачык тәрәзәләренә эләкмәсен өчен. Үз куркынычсызлыгың өчен шулай ук җил юнәлешен вакыт-вакыт тикшерергә кирәк. Шулай ук төтен торбасының боз белән капланмавын һәм аны кар капламавын күзәтергә кирәк. Әгәр автомобиль ватылган икән, паникага бирелмәгез, ашыгыч оператив хезмәтләрнең бердәм номерын «101» җыйыгыз, үз проблемагыз турында хәбәр итегез һәм урын координаталарын тапшырыгыз. Җылылыкны саклау һәм булган азык-төлек запасларын экономияле тоту чараларын күрегез. Утын җыярга тырышыгыз, алар булмаса, янучан материаллар яндырырга була-алар гадәттә шактый күп була. Түбән температураларда. Өшүдән һәм өшүдән саклану өчен урамга чыкмаска, балаларның, йорт хайваннарының озак вакыт урамда булуыннан качарга һәм ерак сәфәрләрдән тыелып торырга кирәк. Мөмкин булса, табигатьтә озак йөрүдән баш тартыгыз.  Туңу куркынычының төп факторлары: тыгыз һәм дымлы кием һәм аяк киеме, кан тамырлары белән проблемалар, алкоголь белән исерү, шулай ук хәлсезлек һәм артык ару. Салкыннан саклану өчен күп катлы киенегез – һава катламнары җылыны тотып тора, җылы буяулар һәм йон оекбашлар киегез – алар дым сеңдерә, аякларыгызны коры калдырып, салкынга җылы бияләйләр, баш киеме һәм шарфсыз чыкмагыз; даими актив хәрәкәтләр кирәк. «Бабай ысулы» бик яхшы ярдәм итә – аяк табаннарын коры газета белән ике-өч катламга әйләндерү. Суыкта акрын, тирән түгел һәм, яхшырак булса, борын белән суларга кирәк. Борын куышлыгы шундый итеп төзелгән ки, һава бронхларга һәм үпкәләргә җиткәч, ул, кагыйдә буларак, җылынырга өлгерә.  Салкында басып тормаска, ә даими рәвештә әкрен генә хәрәкәт итәргә тырышыгыз, бигрәк тә тукталышта җәмәгать транспортын көткәндә. Җәяү йөргәндә тиз адым яки йөгерү кулланыгыз, юлдаш подъездларда, җәмәгать туклануы урыннарында вакыт-вакыт җылыныгыз һ. б. Көчле салкыннарда юл-транспорт һәлакәтләре һәм автомобиль механизмнарында кинәт төзексезлекләр куркынычы кискен арта. Ерак арага йөрүче машина йөртүчеләргә шулай ук үз куркынычсызлыкларын истә тотарга кирәк - сезон буенча киенергә, җылы кием һәм аяк киеме турында онытмаска, кайнар чәй алырга, мөмкин булганча ягулык запасы булырга тиеш. Бозлавык вакытында Аз шуыша торган аяк киеме әзерләгез. Сак кына хәрәкәт итегез, ашыкмыйча гына, өслекнең тигезсезлеген исәпкә алып, бөтен табаныгызга басыгыз. Өлкән яшьтәге кешеләргә резина очлы таяк яки очлы чәнечкеле махсус таяк кулланырга киңәш ителә. Әгәр сез таеп киткәнсез икән, түбән төшү биеклеген киметү өчен утырыгыз.   Бозлавык юл хәрәкәтендә катнашучыларның барысына да җитди куркыныч тудыра. Машина йөртүчеләргә кинәт тормозлаудан сакланырга кирәк: туктарга кирәк булганда тизлекне салмак кына киметергә кирәк. Тормозлаганда берничә тапкыр тормоз педаленә басарга, шуның белән сезнең арттан хәрәкәт итүче автомобиль йөртүчеләрне кисәтә торган сигнал бирергә. Автомобильнең техник торышына, бигрәк тә тормоз системасына һәм шиннарның торышына игътибар итәргә кирәк. Бөтен оптика эш хәлендә булырга тиеш. Тукталышларда югары күрүчәнлектәге жилет кулланырга. Мөмкин булса, ерак араларга йөрүдән баш тартыгыз. Җәяүлеләргә урамны билгеләнгән җәяүлеләр кичүе урынында гына кисеп чыгарга киңәш ителә. Хәрәкәт итүче транспорт алдыннан трассаны кичмәскә, чөнки юлның тайгак өслеге аркасында автомобильнең тормоз юлы сизелерлек арта. Транспорт агымына каршы гына хәрәкәт итәргә. Югары күрүчәнлектәге жилет кулланырга яки киемгә яктылыкны кире кайтара торган элементлар беркетергә. Машина йөртүчеләргә: 1. Әлеге шартларда автомобильдә хәрәкәт иткәндә артык үзгәртеп корулардан, узып китүләрдән, узып китүләрдән баш тартырга; 2. Автомобильнең техник торышына, бигрәк тә тормоз системасына, шиннарның торышына игътибар итәргә; 3. Кинәт тормозлаулардан качарга, туктарга кирәк булганда тизлекне салмак кына киметергә кирәк; 4. Тормоз педаленә берничә тапкыр басарга кирәк, шуның белән сезнең арттан хәрәкәт итүче автомобиль йөртүчеләрне кисәтә торган сигнал бирергә кирәк.; 5. Бөтен оптика эш халәтендә булырга тиеш; 6. Хәрәкәт күп булган урыннарда, мәктәпләр янында, чатларда һәм күперләрдә, шулай ук борылышларда һәм төшүләрдә куркынычсызлык тәэмин итә торган тизлек белән хәрәкәт итәргә. Җәяүлеләргә киңәш ителә: 1. Урамнар һәм юллар аша чыкканда бик игътибарлы булу; 2. Урамны билгеләнгән җәяүлеләр кичүе урынында гына кисеп чыгарга, күз күреме җитәрлек булмау һәм юл өслеге тайгак булу аркасында машина йөртүчегә транспорт чарасын туктату өчен күбрәк вакыт кирәклеген истә тотарга; 3. Машина йөрү өлешен кичү өчен, мөмкин булганча, җир өсте яки җир асты җәяүлеләр кичүләреннән генә файдаланырга; 4. Хәрәкәт итүче транспорт алдыннан трассаны кичмәскә; 5. Транспорт агымына каршы гына хәрәкәт итәргә; 6. Югары күрүчәнлектәге жилет кулланырга яки киемгә яктылыкны кире кайтара торган элементлар беркетергә.

Аларның исемнәре-хәзерге һәм киләчәк буыннар өчен батырлык үрнәге.

2025 елның 9 декабрендә тренер  Ләйсән Гобәйдуллина «Россиядә Ватан Геройлары көне» темасына әңгәмә үткәрде.

Татарстан Республикасы территориясендә метеорологик күренешләрнең интенсивлыгы турында консультация-кисәтү.