"Сактон" удмурт халык фольклор ансамбле Яр Чаллының "Азатлык"паркында узган "Мы ветви древа одного" фестивалендә катнашты

2025 елның 16 июленнән 21 июленә кадәр Татарстан Республикасы территориясендә урманнарда янгын куркынычы зур булыр дип көтелә (4 класс). Россия гадәттән тыш хәлләр министрлыгының Татарстан Республикасы буенча Баш идарәсе кисәтә: Янгынның кыек билгеләре: тотрыклы яну исе, томансыман төтен, кошларның, хайваннарның, бөҗәкләрнең үз-үзләрен тынгысыз тотышы, аларның бер якка миграциясе, офыкта төнге шәфәкъ. Урман янгынын ничек сүндерәләр? Янгын кырыйларына яфраклы агач ботаклары сибеп; янгын кырыйларына көпшәк грунт сибеп һәм ут хәрәкәте юлында Җир полосалары, киң канаулар ясап. Ут торак пунктка якынлашканда нишләргә? Кешеләрне, беренче чиратта балаларны, хатын-кызларны һәм картларны эвакуацияләргә кирәк. Кешеләрне ут таралуга перпендикуляр юнәлештә чыгарырга яки чыгарырга кирәк. Юллар буйлап, шулай ук елгалар һәм инешләр буйлап, ә кайчак Су буйлап хәрәкәт итәргә кирәк. Авыз һәм борынны бик нык төтенләгәндә юеш мамык-марля бәйләвеч, сөлге, киемнең бер өлеше белән капларга кирәк. Үзең белән Документлар, акча, бик кирәкле әйберләр алырга. Шәхси әйберләрне янган конструкцияләрсез таш корылмаларда яки җир белән күмелгән чокырда саклап калырга мөмкин. Эвакуацияләнә алмаган очракта (торак пунктларда массакүләм янгыннар) герметиклаштырылган таш биналарга, Гражданнар оборонасы сыену урыннарына яисә зур ачык мәйданнарга, стадионнарга яшеренеп, көтеп кенә торасы кала. Урманда янгын чыккач, паникага бирелмәгез. Башта вәзгыятьне тиз анализлагыз. Рельефның калку ноктасына күтәрелергә яки биек агач башына менәргә, янгын учагының кайда урнашканын табарга, утның таралу юнәлешен һәм тизлеген билгеләргә, сулыкларның, сазлыкларның, урман урманнарының, торак пунктларның урнашуын күрергә кирәк. Әгәр юл киселсә, утрауларда, сайлыкларда, сазлыкларда, кыя түбәләрендә һ.б. янгыннан ышыкланырга кирәк. ышык урыннарны агачлардан ераграк сайлагыз - алар янгын вакытында, тамырлары янганда тавышсыз гына төшәргә мөмкин. Ут якынлашканда киемнәрегезне мул итеп су белән чылатыгыз, суга ятыгыз, әмма камыш янына түгел. Сайлыкта башыгыз белән йокы капчыгына төрегез, аны һәм киемегезне су белән чылатыгыз. Учакка эләккәч, вакыт-вакыт әйләнеп торыгыз, кипкән киемнәрегезне чылатыгыз, битегезне күп катлы бәйләвеч белән саклагыз, яхшырак марлидан, аны даими чылатыгыз. Учакка эләккәндә, бөтен нейлон, капрон һәм эри торган башка киемнәрегезне салыгыз, ягулыктан һәм җиңел кабынучан җайланмалардан арыныгыз. Әгәр дә сез урманда кечкенә генә янгынга юлыксагыз, аны туктату өчен кичекмәстән чаралар күрергә һәм бер үк вакытта, мөмкинлек булса, якындагы торак пунктка яки урманчылыкка ярдәм сорап кемнедер җибәрергә кирәк. Урман янгыннары вакытында үзеңне ничек тотарга Урманда янгын еш кына кеше гаебе белән килеп чыга – бу ут белән саксыз эш итү дә, сүнмәгән учак та, ташланган шырпы яки тәмәке дә, балалар шаяртуы да. Кайвакыт янгын чыгуның сәбәбе яшен булырга мөмкин, ләкин мондый очраклар, бик аз. Урманда янгын чыкмаска ничек тырышырга Беренчесе-ялга яки походка чыгуга әзерлек. Үзең белән чиләк, балта һәм көрәк алырга киңәш ителә. Әгәр сез Биш һәм аннан да күбрәк кеше белән барырга җыенсагыз, бу, әлбәттә, яхшы. Әгәр поход ялгыз булса? Ялгыз турист үзен чиләкләр һәм балталар белән артык йөкләмәячәк. Ялгыз поход өчен (янгын булу ихтималы аркасында гына түгел) чехоллы җыелма сапер көрәге сатып алырга һәм аның кырыйларын үткенләргә киңәш ителә. Шулай итеп, ул сезгә көрәк тә, балта да булыр. Икенчедән, урманда учак ягып җибәргәндә барлык саклык чараларын да төгәл үтәргә кирәк. Мондый чараларга ут белән бәйле бөтен нәрсә керә. Учакны һич кенә дә агачлар астында, бигрәк тә ябалдашларының аскы ботаклары биек булмаган агачлар астында ягарга ярамый. Коры үлән күп булган яки коры төпчекләр якын урнашкан урыннарда учак ягарга ярамый. Учак өчен урынны алдан ук әзерләргә яки эләккән Иске учактан файдаланырга тырышырга кирәк. Стоянка вакытында Беренче номерлы алтын кагыйдә - учакны беркайчан да караучысыз калдырырга ярамый! Запас ягулыкны янган учактан өч–биш метр ераклыкта тотыгыз. Нинди дә булса махсус ихтыяҗ таләп итмәсә, бик биек учак кабызмагыз (мәсәлән, сигнал учагы). Учак мөмкин кадәр азрак очкын бирсен, бигрәк тә җилле вакытта. Утны кабызганда, җил булганда, аның көчен һәм юнәлешен исәпкә алыгыз, чөнки очып киткән очкыннар үләнгә яки агач яфракларына яну китереп чыгарырга мөмкин. Коры яфраклы ботакларны ягулык рәвешендә кулланмаска тырышыгыз (дары шикелле яна), чөнки учактан очкыннар гына түгел, бәлки яна торган бөтен яфраклар таралачак. Якын-тирәдә сулык булса, су туплагыз, ә үзегездә яраклы савыт булса. Стоянкадан киткәндә учакны яхшылап сүндерергә, су салырга һәм туфрак сибәргә кирәк. Чирәмне салдырсалар, учакны чирәм кисәкләре белән каплагыз. Бөтенләй төшкәндә, инаныгыз, сез киткәннән соң, Учак сүнгән һәм беркадәр вакыттан соң кабынып китмәячәк. Үзегездә тәртип калдырыгыз, һәм, кем әйтмешли, Хәерле юлга. Урманда янгын белән очрашканда нишләргә? Әгәр дә сез башлана торган янгынны тапсагыз - мәсәлән, зур булмаган үлән үләне яки кемдер ташлаган учак янында янып торган урман түшәме, моны үзегез сүндерергә тырышыгыз. Кайвакыт ялкынны таптау да җитә (дөрес, көтәргә һәм үлән яки түшәкнең чыннан да янмавына инанырга кирәк,югыйсә ут яңадан барлыкка килергә мөмкин). Килеп туган хәлгә дөрес бәя бирергә тырышыгыз. Конкрет шартлардан чыгып, янгынны мөстәкыйль сүндерәсезме, әллә сезгә ярдәм кирәк булачакмы икәнен хәл итегез. Үз көчегезне артык бәяләмәгез. Әгәр дә сез янгынны күрсәгез, аны сүндерергә тырышып караган булсагыз да, берни барып чыкмады, ә ул көчлерәк кенә кабынып китте, бәла-казага эләкмәс өчен вакытында ераграк китәргә кирәк. Махсус хезмәтләргә тизрәк хәбәр итү мөмкинлеген табу оптималь булачак. Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы («01» телефоны), ЕДДС («112» телефоны) хезмәтләре, егерьлар, урманчылар шундый булырга мөмкин. Төркемле поход вакытында группа әгъзаларының берсеннән авыр кирәк-ярак алырга һәм аны якындагы торак пунктка яки  автомобиль трассасына ярдәм сорап. Төркемнең калган әгъзаларына маршруттан төшү һәм янгын урыныннан китү яхшырак. Бер-берегезне күздән югалтмагыз. Хәлнең кинәт үзгәрүен (җил тизлегенең һәм юнәлешенең үзгәрүен) исәпкә алыгыз. «Тизлектә янгын белән ярышмыйча», ягъни җилгә каршы яки җил юнәлешенә аркылы, ут өчен ышанычлы киртәләр (минераль туфрак һәм елганың киң полосалары) артына китеп, китәргә тырышыгыз. Еш кына бердәнбер куркынычсыз зона булып янган участоклар тора, әгәр бу торф сазлыклары булмаса. Исегездә тотыгыз, ут җил уңаеннан да (тизрәк), аңа каршы да (акрынрак), ә тау бите буйлап өскә таба аска караганда күпкә тизрәк хәрәкәт итә. Янгынның тәүлеклек режимын истә тотыгыз. Еш кына яну чык кипкәннән соң иртән башлана (иртәнге 9-10 сәгать тирәсендә) һәм кичке чык төшү белән туктала (кичке 20-21 сәгатьтә).gorenjedia Төнлә янгын «йоклый". Иң нык янгын гамәлдә була һәм тиз тарала шул полуденное вакытта – 13 сәгатьтән 17 сәгатькә Алдында выпадением яңгыр горение янгын кич көчәя. Бик коры, эссе һава торышы булганда (5 нче класс) янгыннар шулай ук төнлә дә тарала, гәрчә, кагыйдә буларак, төнлә алар бары тик аскы һәм түшәм формасында гына булсалар да.

Татарстан Республикасы территориясендә метеорологик күренешләрнең интенсивлыгы турында консультация-кисәтү.

Роспотребнадзор экспертлары сезонлы яшелчәләр буенча киңәшләр Әзерләде. Июль-мөгаен, елның иң алдан әйтеп булмый торган айларының берседер. Элек-электән халык аны «газап чигүче» (артык эссе һәм эссе кояш астында эшләргә кирәк булган өчен) һәм «куркыныч» (кинәт көчле яшенле яңгыр яудырган өчен) дип юкка гына атамаганнар. Һава торышының нинди булачагын чамалавы кыен, әмма бер нәрсәне төгәл әйтергә була – июльдә табигать бүләкләреннән һәм ачык җәйге буяулардан максималь ләззәт алу мөмкинлеге бар.